Back
🧩 Kasaysayan ng Sudoku
Ang Sudoku ay isa sa pinakapopular na puzzle sa buong mundo — ngunit alam mo ba na mas malalim pa ang pinagmulan nito kaysa sa Japan o smartphone apps? Sundan natin ang paglalakbay mula sa sinaunang grids hanggang sa pagiging internasyonal na sensasyon.
🧮 1. Sinauna at Matematikal na Mga Ugat
Ang konsepto ng Sudoku ay maaaring matagpuan sa sinaunang Tsina sa Lo Shu magic square (mga 2200 BCE). Ito ay isang 3×3 grid kung saan ang kabuuan ng bawat row, column, at diagonal ay pareho.
Noong ika-18 siglo, ang Swiss mathematician na si Leonhard Euler ay lumikha ng teorya ng Latin Squares — mga grid kung saan ang bawat simbolo ay lumalabas nang isang beses sa bawat row at column. Dito nagsimula ang pundasyon ng modernong Sudoku.
📰 2. Mga Puzzle sa France noong ika-19 Siglo
Sa huling bahagi ng 1800s, may mga pahayagan sa France na naglabas ng mga puzzle na halos katulad ng Sudoku.
- Noong 1892, ang Le Siècle ay nag-publish ng 9×9 grid na may 3×3 na bloke na pinunan ng ilang numero.
- Pagsapit ng 1895, ipinakilala ng La France ang carré magique diabolique—halos kapantay na ng modernong Sudoku.
Unti-unti dumaan sa limot ang mga puzzle na ito noong unang bahagi ng ika-20 siglo.
🇺🇸 3. Pagsilang ng Modernong Sudoku: “Number Place”
Noong 1979, inilunsad ng American architect na si Howard Garns ang unang modernong Sudoku, na tinawag niyang Number Place, sa Dell Puzzle Magazines.
Kahit hindi niya nasilayan ang global phenomenon ng Sudoku, kinikilala siya ngayon bilang isa sa mga nagpasimula nito.
🇯🇵 4. Pagkilala sa Japan at ang Pangalan na “Sudoku”
Noong 1984, inilathala ng Japanese publisher na Nikoli ang puzzle sa Japan bilang:
“Sūji wa dokushin ni kagiru”
(Mga numero ay dapat isang beses lang lumabas)
Kalaunan pinaikli ito bilang 数独 (Sudoku)—isang kombinasyon ng “su” (numero) at “doku” (isa/lang isa).
Nagpasok rin si Nikoli ng ilang bagong patakaran—halimbawa, maximum na 32 paunang numero at simetrikal na disenyo para sa visual appeal.
🌍 5. Pandaigdigang Pagsikat noong 2000s
Noong 1997, natuklasan ng New Zealand-born judge na si Wayne Gould ang Sudoku sa Japan. Nilikha niya ang software para gumawa ng mga puzzle at nagtagal ng ilang taon bago ito maipasok sa mga pahayagan.
Noong Nobyembre 11, 2004, inilathala sa The Times ng London ang kanilang unang English-language Sudoku. Mabilis itong kumalat sa mga pahayagan sa buong mundo.
🏆 6. Kompetisyon at Digital na Pag-unlad
Noong 2006, pormal na inilunsad ang World Sudoku Championship sa ilalim ng World Puzzle Federation.
Kasabay nito, sumikat ang Sudoku sa digital na mundo:
- Sa pamamagitan ng mga mobile app
- Sa mga website gaya ng sudoku.ph
- At sa iba't ibang bersyon tulad ng Killer Sudoku, 16×16 grids, Wordoku, at iba pa
🗓️ Pangkalahatang Timeline
| Taon | Kaganapan |
|---|---|
| ~2200 BCE | Lo Shu magic square sa Sinaunang Tsina |
| 1776 | Latin Squares ni Euler |
| 1892–1895 | French newspapers nag-publish ng mga early 9×9 puzzle |
| 1979 | “Number Place” ni Howard Garns |
| 1984 | Pinalabas ni Nikoli ang Sudoku sa Japan |
| 2004 | The Times unang naglabas ng English Sudoku |
| 2006 | Unang World Sudoku Championship |
💬 Panghuling Kaisipan
Mula sa sinaunang magic square hanggang sa web at mobile apps, patuloy na pinapanday ng Sudoku ang isipan sa buong mundo. Dahil sa simple ngunit malalim na lohika nito, napanatili nitong humakot ng mga tagahanga at patuloy na nagtuturo ng disiplina at konsentrasyon.
Handa ka na bang sumubok?
👉 https://sudoku.ph